CEREMONIAŁ

Aikido ćwiczy się w miejscu zwanym dojo. Nazwa ta stosowana jest we wszystkich japońskich sztukach walki. Pochodzi ona z buddyzmu, gdzie oznaczała salę do medytacji dla mnichów. Dla nas, którzy najczęściej wynajmujemy sale do ćwiczeń, dojo oznacza tylko salę z matą, a w większych ośrodkach nazwa ta dotyczy także miejsc towarzyszących (biuro, szatnie, prysznice). Powierzchnia na której ćwiczymy pokryta jest tatami – materacami.

Najważniejsza część dojo to kamiza – to miejsce zarezerwowane dla instruktorów i gości prowadzących zajęcia. Znajduje się tu najczęściej portret O`Sensei Morihei Ueshiba i/lub kaligrafia najczęściej słowa Aikido (gaku) Naprzeciw kamiza znajduje się shimoza (niższe miejsce). Jest ono przeznaczone dla ćwiczących. Tradycyjnie, najbardziej zaawansowani siedzą po lewej stronie kamiza, zwanej joseki – ważniejszą stroną. Po przeciwnej stronie znajduje się niższa strona – shimoseki.

Przy rozpoczęciu zajęć uczniowie siadają w rzędzie. W wielu dojo w chwili, kiedy nauczyciel wchodzi do sali siedzą już w pozycji seiza gotowi do zajęć. Zajęcia rozpoczyna krótka medytacja. Po komendzie prowadzącego (może to być między innymi: „O`Sensei rei!”, „Shomen rei!”, „Rei!”) wszyscy wykonują ukłon w stronę portretu O`Sensei lub kaligrafii Aikido (gaku). Jeżeli zajęcia prowadzi dwóch instruktorów, teraz następuje ich wzajemny ukłon. Zwyczaj każe osobie o mniejszym doświadczeniu lub stopniu rozpocząć ukłon jako pierwszej i zakończyć jako drugiej. Teraz następuje ukłon grupy i prowadzącego – tu też obowiązuje podobna zasada – uczniowie rozpoczynają ukłon i kończą go po instruktorze. Bardzo często używa się w czasie tego ukłonu formuły: „Onegai shimasu!”, która oznacza prośbę o wspólną pracę.

Zakończenie zajęć ma  podobny przebieg jak rozpoczęcie. Po chwili medytacji na komendę prowadzącego uczniowie wykonują ukłon w stronę portretu a następnie ukłonem dziękują prowadzącemu. W tym przypadku często stosuje się formułę „Arigato!”  lub „Arigato gozai masta!”, które oznaczają kolejno: dziękuję lub dziękuję bardzo. Na komendę: „Kiritsu!” wszyscy wstają i następuje kolejny ukłon. Jeśli zajęcia prowadzi instruktor o wysokim stopniu, lub jest to w zwyczaju dojo, wszyscy pozostają w seiza (pozycja siedząca), aż prowadzący nie zejdzie z maty i nie pozwoli studentom wstać. W niektórych dojo istnieje ponadto zwyczaj dziękowania osobom, z którymi ćwiczyło się podczas zajęć. Następuje to bezpośrednio po ceremoniale zakończenia zajęć i najczęściej w pozycji niskiej (suwari waza).

W czasie treningu ćwiczących obowiązuje cisza. Rozmowy i przerywanie ćwiczeń bez powodu uznaje się za wyraz braku szacunku do cudzej i własnej pracy. Jeśli ćwiczącego poprawia instruktor nie powinno dochodzić do dyskusji, a raczej przyjęcia przez ucznia uwag nauczyciela w ciszy. W tym wypadku ważne jest podziękowanie za uwagi ukłonem.

Podczas prezentacji technik, uczniów obowiązuje pozycja seiza (w wielu dojo dopuszcza się tzw. siad turecki, lub pozycję stojącą, w innych obowiązuje jedynie poprawne seiza). Najczęściej uczniowie siadają w półkolu wokół prezentującego technikę instruktora, tak aby nikt z nich nie siedział plecami w stronę kamiza. Niedopuszczalne jest dyskutowanie z prowadzącym.

Ćwiczenie z partnerem zaczynamy i kończymy ukłonem, któremu towarzyszą kolejno formuły: „Onegai shimasu!” i „Arigato!”